دو رنگ شدن فرش ها یا سایه انداختن آنها به دلایل فیزیکی رخ می دهد. در حقیقت علل فیزیکی دو رنگ شدن فرش به خاطر تفاوت میان بازتاب نور از سطح خارجی نخ فرش و سطح مقطع نخ آن ها می باشد. اگر فرش پر رنگ تر شده باشد، به علت این است که سطح مقطع نخ کوچک است و جذب نور زیادتر می باشد. دورنگ شدن و سایه انداختن فرش در صورتی اتفاق میوفتد که نخ های سطح فرش با زاویه نزدیک به ۹۰ درجه قرار گرفته اند و روشن تر شدن فرش به خاطر سطح مقطع بزرگتر نخ می باشد.
در واقع هر چه الیاف فرش شکسته تر باشد، سطح مقطع آن نیز بزرگتر خواهد بود. زیرا سطح مقطع بزرگتر در مقابل تابش نور خورشید قرار می گیرد و باعث روشن تر دیده شدن فرش می گردد.
در حقیقت تغییراتی که در زاویه الیاف ایجاد می شود. به همان نسبت سبب تغییر در بازتاب نور می گردد، که باعث تغییر در جلوه ظاهری فرش می گردد. این دورنگی به نحوی است، انگار قسمتی از فرش رنگ دیگری دارد. ولی با بررسی کردن این قسمت متوجه خواهید شد که تغییر رنگی وجود ندارد، بلکه سایه روشن و دورنگی اتفاق افتاده است.
این دورنگی هایی که بوجود آمده، پس از جارو کشیدن و راه رفتن روی فرش برطرف می گردد. زیرا راه رفتن و جارو کشیدن باعث تغییر در زاویه نخ های فرش می گردد. معمولا دورنگی در فرش های عمیق و متراکم بیشتر ملاحظه می شود، به علاوه در فرش هایی که پرز آن ها پرداخت و روگیری شده باشد، سایه روشن و دورنگی فرش بوجود می آید.
دورنگی فرش یک موضوع غیرقابل پیش بینی می باشد و نمی توان مانع از ایجاد آن شد. این نکته قابل توجه است که سایه روشن و دورنگی فرش ها در طول عمر فرش تاثیری ندارد و فقط در ظاهر آن موثر است و همچنین نمی توان گفت سایه روشن نوعی نقص در تولید فرش می باشد. برای جلوگیری از بروز دورنگی فرش باید پرز آنها را هر روز در یک جهت شانه کنید، تا دو رنگی فرش قابل مشاهده نباشد.
علت سایه انداختن فرش
زمانی که دورنگی فرش ایجاد می گردد، که خواب فرش دوطرفه شده باشد. اگر در یکی از مراحل بافت، تولید و یا اتمام خواب فرش قسمتی از خواب آن روی قسمت دیگر بیوفتد، موجب بروز دورنگی فرش می گردد. به همین دلیل فرش طرف خواب خود را از دست داده و به نخ خواب فشار می آید، که این فشار در نهایت باعث ایجاد سایه روشن در فرش می‌گردد.
به همین دلیل حالت دورنگی فرش و یا دو خواب شدن آن به علت نقص فنی در ماشین بافندگی می باشد. به علاوه اینکه سایه روشن شدن فرش ممکن است، به دلیل اشکال در دستگاه‌های خط آهار باشد. که از انعکاس نور روی نخ‌های سطحی و نخ‌های مقطعی فرش سایه روشن به وجود می آورد. در این حالت هر چه الیاف منحنی تر باشند، سطح مقطع آنها بزرگ‌ترخواهد بود. که در مقابل نور فرش، روشن‌تر به نظر می رسد. هرچه زاویه قرار گرفتن الیاف عمودی‌تری باشد، سطح مقطع کوچک‌تری در مقابل نور بوجود آمده و فرش تیره‌تر نمایان می‌گردد.
رفع دورنگی فرش های ماشینی
همانطور که در بالا اشاره شد، دورنگی فرش به علت نامناسب کار کردن تیغه‌های شیرینگ هم می تواند باشد. ولی باز هم نمی‌توان گفت دورنگی فرش به دلایل فنی است. زیرا در صورت سایه روشن در این شیوه تنها دلیل آن رعایت نکردن اصولی می باشد، که باید در هنگام تولید و بافت فرش اجرا شود. اغلب دورنگی فرش در آخرین مرحله تولید آن به وجود می آید. برای ممانعت از ایجاد دورنگی فرش باید در همه مراحل تولید آن یعنی از مرحله بافت گرفته تا تکمیل آن، تمامی اصولی که با تولید ارتباط دارد را باید رعایت کرد، که نتیجه رعایت این اصول تولید فرشی باکیفیت می باشد. که روانه بازار می‌گردد. مراحل تولید، بافت و تکمیل فرش هر کدام به سهم خود در سایه روشن شدن و دوخواب گشتن فرش نقش مهمی دارند. همان‌گونه که قبلا اشاره کردیم یکی از علل سایه روشن فرش، دوخواب شدن آن می باشد.
چگونه سایه روشن فرش را از بین ببریم؟
وقتی که مراحل بافت فرش تمام شد، دیگر برای برطرف شدن مشکل سایه روشن فرش نمی توانید کاری انجام دهید. راحت ترین راهکار برای برطرف شدن دورنگی فرش این است که گاهی اوقات باید الیاف فرش را به یک طرف شانه بزنید و برای پیش‌گیری از دورنگی فرش باید مرتب فرش را جارو بزنید؛ البته درسمت خواب آن باید جارو بکشید. اگر تمام مراحل بافت فرش تمام شده باشد، دیگر برای برطرف شدن دورنگی فرش نمی توان اقدامی انجام دهید؛ به همین دلیل باید بدانیم که هیچ روش دقیقی برای رفع دورنگی فرش موجود نیست.
توجه به این نکات بسیار حائز اهمیت است:
۱- ابتدا باید بدانید که فرشی که دچار دورنگی شده، مانند بقیه فرش‌ها است و این سایه روشنی موجود در آن هیچ تاثیری در فرسودگی و طول عمر فرش ندارد.
۲- فرش‌هایی که توسط نخ ۱۰۰ درصد اکریلیک بافته می شوند، نسبت به فرش‌هایی که با نخ‌های دیگر بافته می‌شوند، سایه روشن کمتری دارند.
۳- فرش های ماشینی ۷۰۰ شانه و ۱۰۰۰ شانه نسبت به فرش ۱۲۰۰ دارای دو رنگی کمتری می باشد.
بیشترین سایه روشن و دورنگی در فرش‌های فیلامنت و ابریشم مصنوعی به وجود می آید. برای کاهش میزان سایه روشن و دورنگی فرش، باید به سه فاکتور مهم از قبیل رنگ زمینه، جنس و شانه فرش توجه داشته باشید، که بر طبق این فاکتورها می‌توانید فرشی متناسب با سلیقه خود انتخاب کنید.
علت سایه روشن فرش ماشینی چیست؟
سایه روشن شدن فرش، هنگامی بروز می کند که فرش دوخواب گشته است. اگر فرش در هر کدام از مراحل بافت، تولید و یا اتمام خواب قسمتی از فرش روی یک قسمت دیگر بیوفتد، سایه روشن ایجاد می گردد. به همین علت است که خواب فرش تغییر کرده و باعث فشار به نخ خواب فرش می‌گردد، که این فشار ایجاد شده هم در آخر باعث ایجاد سایه روشن در فرش می‌گردد.
پس نتیجه می گیریم که حالت سایه افتادن فرش و یا دورنگی فرش به علت اشکال فنی در ماشین های بافندگی می باشد. همچنین سایه روشن شدن فرش می‌تواند به دلیل نقص در دستگاه‌های خط آهار باشد. از انعکاس نور بر نخ سطحی و نخ‌مقطعی فرش، نوعی دورنگی به وجود می آید. که در این شیوه درصورتی که الیاف خمیده و منحنی تر باشند، دارای سطح مقطع بزرگ‌تری در مقابل نور می باشند و فرش روشن‌تر دیده می‌گردد. هرچه زاویه الیاف عمودی‌تر باشد، سطح مقطع کوچک‌تری در مقابل نور به وجود آمده و فرش کدرترنمایان می شود
عملکرد نامناسب تیغه‌های شیرینگ
علت سایه روشن شدن فرش می‌تواند کارکرد نامناسب تیغه‌های شیرینگ هم باشد. ولی با این وجود این سایه روشن شدن فرش، به دلیل نقص فنی نمی باشد. زیرا در این شیوه عامل اصلی این مشکل عدم رعایت اصولی می باشد، که باید در هنگام تولید و بافت فرش رعایت گردد.
اغلب، دورنگی فرش در مرحله اتمام فرش صورت می‌گیرد. برای ممانعت از ایجاد این مشکل باید در همه مراحل بافت فرش ایرانی از ابتدا تا انتها اصول مربوط به تولید را رعایت کنید، که با رعایت کردن این اصول درآخر فرشی باکیفیت تولیدشده و به بازار عرضه می‌گردد. تمام مراحل بافت فرش هر کدام نقش بسیار حائز اهمیتی در دو خواب گشتن فرش دارند.
راه حل رفع سایه روشن و دورنگی فرش ماشینی
اغلب علت سایه روشن شدن فرش قابل پیش‌بینی نیست و یا از ایجاد آن نمی توان جلوگیری کرد. برای ممانعت از دو رنگ شدن فرش، باید به صورت روزانه پرزهای فرش را به یک طرف شانه کنید. با این کار پرزهای فرش در یک سمت قرار گرفته از سایه افتادن فرش جلوگیری می شود.
چگونه سایه روشن فرش را از بین ببریم؟
سایه روشن شدن فرش در هنگام جارو کشیدن یا زمانی که پایه مبل روی فرش قرار دارد ایجاد می‌شود. معمولا در فرش‌های پررنگ این اتفاق بیشتر نمایان می شود. نکته قابل توجه این است که سایه افتادن فرش یک اتفاقی است که نه نقص به شمار می رود نه مزیت.
راه حل رفع سایه روشن ودورنگی فرش ماشینی
حال این سوال پیش می آید، که موقع نمایان شدن دورنگی فرش چه کاری باید انجام داد؟ باید بگویبم که ضرب المثل نوش دارو بعد از مرگ سهراب اینجا کاربرد دارد. زیرا وقتی همه مراحل بافت فرش تمام شد، دیگر برای برطرف کردن مشکل دو رنگی فرش نمی توان اقدام مفیدی انجام داد. بنابراین بهترین راه حل برای برطرف کردن مشکل سایه روشن فرش ماشینی این است، که هرچندوقت یکبار الیاف فرش را به یک سمت شانه بزنید و همیشه در جهت خواب آن جارو برقی بکشید.
در هنگام بافت فرش، تا جایی که امکان دارد، باید در همه مراحل از قرار‌گرفتن فرش در حالتی که باعث شود یک قسمت فرش روی قسمت دیگر آن بیوفتد، جلوگیری به عمل آید؛ زیرا چنین اتفاقی باعث بروز سایه روشن در فرش شود. انجام این کار بسیار مشکل است، بنابراین بهتر است اصول مرتبط با مراحل مختلف بافت،فرش به طور صحیح صورت گیرد. در تمام مراحل بافت فرش باید از فشار به خواب فرش و تغییرات آن جلوگیری کنید.
