آهار و تکمیل فرش چیست؟

اگر بخواهیم فرش ها را با توجه به جنسی که دارند دسته بندی کنیم، باید گفت که به طور کلی فرش ها به دو دسته، ماشینی و دستباف، تقسیم می شوند.
فرایند تولید آنها کاملا متفاوت نسبت به هم می‌باشد، فرش های دستباف توسط هنرمندان به صورت دستی بافته می‌شوند و فرش های ماشینی، همانطور که از نامشان پیداست توسط دستگاه های بافندگی بافته می شوند، که فرایند آهار و تکمیل فرش ها مربوط به فرش های ماشینی می‌باشد.
به این صورت که، پس از اینکه مراحل بافته شدن فرش های ماشینی توسط دستگاه های بافندگی انجام شد، آنها باید مراحل دیگری را بگذرانند تا از وضعیت خام بودن در بیایند و به مرحله ای برسند که قابل عرضه برای فروش و استفاده باشند.

پس از اینکه عملیات بافته شدن فرشته توسط ماشین های بافندگی به پایان می‌رسد، از آنها خارج می‌شوند.
حال در این مرحله آنها باید به اندازه های مورد نظر برش زده شوند.
سپس زمانی که فرش های ماشینی در این مرحله قرار می گیرند، دارای مشکلات و نقص هایی می‌باشند، به طور مثال ممکن است:

۱- فرش های خام، سطح ناهمواری داشته باشند،

۲- در این مرحله در پشت فرش، نخ خواب را می توان مشاهده کرده که از بافت فرش خارج شده اند، و… که برای رفع چنین عیب و مشکلاتی باید آنها رفوگری شوند.

آهار فرش چیست؟

در مرحله نهایی از تولید فرش ها از جمله فرش های ماشینی به مرحله ای که آهار نام دارد می رسیم که به طور کلی آهار فرش به معنی ترکیب نشاسته و چسب های گیاهی، صمغ ها که برای بالا بردن مقاومت فرش ها و پارچه ی فرش ها استفاده می شود، می باشد. اهار فرش هم می تواند طبیعی باشد و هم مصنوعی باشد. آهار طبیعی همان طور که از اسمشان مشخص است از مواد طبیعی از جمله نشاسته و ترکیبات سلولزی استفاده شده اند و آهار مصنوعی از پلی اکریلات های مختلفی به کار رفته اند. از جمله مهم ترین مزایایی که آهار فرش دارد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- افزایش مقاومت در فرش ها که بیش تر در فرش های ماشینی می باشد و در برابر عوامل آسیب رسان فرش ها را محافظت می کند.

۲- فرش ها در طول زمان دچار ساییدگی و فرسودگی می شوند اما با وجود آهار در فرش ها احتمال ایجاد این آسیب بسیار کاهش می یابد.

۳- وجود آهار می تواند از پراکنده شدن پرز فرش ها تا حد زیادی بکاهد که این مورد بسیار کاربردی است.

هم چنین برای ایجاد آهار دستگاه های مختلفی وجود دارد که این دستگاه ها دو نوع هستند که:

۱- مورد اول ماشین آهار با حرارت مستقیم است که در این ماشین مخصوص مشعل های حرارتی به کار رفته است که به صورت مستقیم حرارت تولید می کند.

۲- نوع دوم این ماشین با حرارت غیر مستقیم است که عملکرد این دستگاه ها بدون حرارت و تنها با بخار است و علت بخار این است که مشعل حرارتی در این دستگاه ها وجود ندارد.

آهار فرش به صورت مایعی است که بر روی فرش قرار می گیرد که براق هم می باشد و در واقع میکرومولکول هایی محسوب می شوند که در کنار الیاف فرش قرار گرفته و بر استحکام و عمر مفید فرش می افزاید. و اما در خصوص مزیتی که آهار فرش دارد شامل موارد زیر می باشد:

۱- باعث افزایش مقاومت در نخ فرش ها می شود که در فرش های ماشینی می باشد.

۲- با قرار گرفتن در کنار الیاف و نخ فرش ها وزن نخ را افزایش می دهد که در تراکم فرش تاثیر دارد.

۳- باعث کاربردی شدن نخ و افزایش خواص پارچه می شود.

۴- برخی از قسمت های نخ که در تهیه ی فرش ها به کار می روند ممکن است عیب هایی داشته باشند اما با وجود آهار این عیوب پوشانده می شود.

به طور کلی آهار فرش نقش مهمی را در فرش دارد و وجود استحکام و مقاومت در فرش جز مهم ترین موارد است که لازم است در فرش ها باشد که با وجود آهار این مورد کاملا فراهم شده و در فرش های ماشینی هم می باشد چرا که توسط دستگاه های مخصوص بافندگی تولید می شود و در نهایت اهار را در مرحله ی نهایی اضافه می کنند. در تمام فرش های ماشینی با هر شانه و تراکمی که باشند توسط اهار بر استحکام و مقاومتشان افزوده می شود.

مراحل فرآیند آهار و تکمیل در فرش ماشینی

طبق توضیحاتی که در پیش تر به آن پرداختیم، فرش ها پس از اتمام بافته شدن در وضعیتی هستند که به صورت خام می‌ باشند، و تا مراحل دیگری را پشت سر نگذراند برای استفاده کردن مناسب نخواهند بود، به این مراحل آهار و تکمیل فرش گفته می شود.
مراحل فرایند آهار و تکمیل در فرش ماشینی شامل شش مرحله می‌باشد، که پس از معرفی نام هر مرحله، به صورت مجزا به معرفی هر یک از آنها خواهیم پرداخت.

مرحله اول: پشت پاک کنی

ساختار و طراحی که دستگاه های بافندگی از آن برخودار هستند به این صورت است که، بافندگی فرش ها به صورت زیر و رو انجام می‌شود. در پشت فرش ها پس از اینکه از دستگاه بافندگی خارج می‌شوند، شاهد نخ های خواب مرده خواهیم بود که به صورت نامنظم قرار گرفته شده اند، این نخ های نامنظم باید از پشت فرش جدا شوند، به همین منظور برای انجام این فرایند ماشین پشت پاک کنی وجود دارد که در ساختار خود چندین تیغه برش دهنده دارد که با کمک آنها نخ های موجود در پشت فرش خارج می‌شوند و برش می‌خورند.

پس از انجام این فرایند نوبت به خارج کردن پرز ها و نخ های کوتاه نامنظم موجود در پشت فرش می‌رسد، که آنها نیز توسط شانه های موجود در دستگاه پشت پاک کنی، برش داده شده و سپس به طور کامل از پشت فرش خارج می‌شوند.
با انجام مراحل گفته شده، تمام سطح پشت فرش حالت صاف و یکدستی و یکنواختی را پیدا خواهد کرد.

مرحله دوم: تمیز کردن

پس از طی کردن مرحله پشت پاک کنی، باید فرایند تمیز کردن فرش صورت بگیرد، چرا که بر روی سطح هر دو طرف فرش ها پرز، نخ و الیاف زیادی قرار خواهد گرفت که علاوه بر اینکه نمای فرش را می‌ پوشانند، بلکه جز ضایعات فرش نیز محسوب می شوند، به همین منظور آنها باید در داخل ماشین تمیز کن قرار بگیرند، در ماشین تمیز کن، زننده های متعدد و همچنین برس هایی وجود دارد که به فرش ضربه هایی وارد می نمایند که نخ و پرز های موجود از فرش خارج شده، سپس توسط قسمت دیگر دستگاه تمیز کن که عملکرد آن مانند دستگاه جارو برقی می‌باشند، تمام ضایعات از فرش خارج خواهد شد.

پس از پایان این مرحله، فرش به وضعیتی می رسد که، همه قسمت های آن مشخص و معلوم خواهد بود به این ترتیب، چنانچه قسمت هایی از آن دچار نقص باشد، پس از انجام این مرحله قابل تشخیص باشد.

مرحله سوم: رفوگری

این مرحله بسیار مهم و حائز اهمیت می‌باشد، چرا که فرش ها در وضعیتی قرار دارند که همه نواحی آنها بسیار معلوم، مشخص و سطح آنها کاملا هموار خواهد بود.
پس رفوگران و متخصصان می‌ توانند به راحتی قسمتی از فرش را که دارای هرگونه ایراد می‌باشد را پیدا کرده و سپس اقدام به انجام فرایند رفوگری برای رفع آن نمایند.
برای اینکه به خوبی و دقیق تشخیص داده شود که فرش دارای چه عیب و یا ایراداتی می باشد، مانند وجود رگه های متعدد در فرش، دو رنگی بافت فرش، بی پودی، خاب کندگی، نقشه شکستگی در فرش، ناهموار بودن خاب فرش و… باید فرش ها را در داخل  دستگاه‌ مخصوص ماشین رفوگری قرار دهند، تا این دستگاه تشخیص را به خوبی انجام دهد.

عملکرد این دستگاه به این صورت است که، فرش را بر روی یک سطح شیب دار قرار می‌دهد، سپس متخصصان موجود می‌توانند فرش را در هر جهتی تکان دهند تا همه قسمت های فرش را به کمک نور دستگاه به خوبی ملاحظه نمایند و جهت شناسایی و یافتن هرگونه ایراد آن را برطرف سازند.

مرحله چهارم: تراش یا شیرینگ فرش

در این مرحله و پس از طی کردن مراحل قبلی، نوبت به تراش یا شیرینگ فرش ها می رسد، در این مرحله می بایست، ارتفاعی که سطح فرش از آن برخودار است در تمامی قسمت ها و نواحی یکسان شود، با تراشیدن فرش ها ارتفاعی که خاب فرش از آن برخودار است در همه نواحی به یک اندازه خواهد رسید، با انجام این مرحله، فرش ظاهری بسیار منظم و یک دست پیدا می‌کند و زمانی که فرش را لمس خواهید کرد و یا بر روی آن قدم بگذارید، همه نقاط یکدست و یک اندازه خواهد بود.

انجام فرآیند تراش یا شیرینگ فرش چند مرحله ای خواهد بود، البته تعیین دفعات مراحل به میزان نامرتبی ارتفاع خاب فرش بستگی خواهد داشت.
هرچه فرش موجود ناهموارتر و دارای اختلاف ارتفاع بیشتری نسبت به سایر قسمت های فرش باشد، باید دفعات بیشتری مرحله  تراش انجام شود.
پس از اینکه این مرحله به اتمام می‌رسد، باید از ماشین آلات بسیار قوی که عملکرد آنها شبیه به جاروبرقی می باشد، جهت از بین بردن پرز ها و نخ های حاصل از تراش فرش استفاده شود تا فرش تمیز شود.

مرحله پنجم : آهار زنی فرش

انجام عملیات آهار زنی در جهت افزایش استحکام نخ های فرش صورت می‌گیرد، به طور معمول قرار گیری نخ های خاب به این صورت است که آنها به نیم دایره به دور نخ های تار گره می‌خورند و سپس باعث می‌شوند تا ساختار آنها در کنار هم، همانند حرف U انگلیسی باشد، که در این صورت استحکام آنها چندان مطلوب نخواهد بود، در این صورت تنها راه حل موجود برای افزایش استحکام آنها، آهار زنی می باشد.

پس از اینکه فرایند آهار زنی فرش ها به طور کامل انجام شد، باید مدت زمانی سپری شود تا آنها به خوبی خشک شوند.

مرحله ششم: آماده سازی پایانی فرش

پس از به پایان رسیدن مرحله آهار زنی فرش ها و انجام تمامی مراحل ذکر شده در بالا، به آخرین مرحله از آهار و تکمیل فرش می رسیم، در این مرحله باید چک کردن نهایی برش ها توسط متخصصان ماهر به صورت چندین بار متوالی صورت بگیرد، سپس فرآیند بخار زنی نهایی برش ها انجام شود و چنانچه پس از اتمام این مرحله قسمت هایی از فرش دچار ناهمواری بود، باید مجددا مراحل مربوط به تراش یا شیرینگ فرش صورت بگیرد.

سپس وقتی که فرش به دقیق ترین اندازه ارتفاع نخ خاب رسید، باید توسط دستگاه های پاک کننده که مکش بسیار قوی دارند به صورت نهایی تمیز شوند.
همه مراحلی که بیان شد در هنگام تولید فرش های ماشینی مرغوب توسط افراد و متخصصان ماهر در کارخانه های تولید فرش معتبر انجام خواهد شد، تا فرشی که به دست مشتریان می رسد بدون هیچ گونه مشکل و یا ایرادی باشد.
از آنجایی که فرایند بافته شدن فرش ها توسط ماشین آلات صورت میگرد و نیروی انسانی هیچ دخالتی در هنگام بافت آنها ندارد، احتمال به وجود آمدن ایرادات متعدد وجود دارد، که در این صورت با وجود چنین شرایطی ضرورت دارد تا همه مراحل مربوط به آهار زنی و تکمیل فرش های دستباف به صورت دقیق و اصولی انجام شود.

آهار زنی

آهار زنی، یکی از مراحلی است که در خصوص فرش های ماشینی صورت می‌گیرد، و سبب می‌شوند تا چنانچه آنها دارای هر عیب و ایرادی باشند رفع شده و آنها سالم و بدون هیچ گونه نقص به دست مشتریان برسند.