فرش ها یکی از اجزای اصلی دکوراسیون داخلی منزل، به ویژه در خانه های ایرانی به شمار می روند. فرش ماشینی فرشی است که در کارخانه ها و توسط دستگاه های بافنده فرش تولید می شود. امروزه فرش ماشینی به علت این که در طرح ها و مدل های مختلف تهیه می شود، بیش تر مورد توجه قرار گرفته است و البته بیش تر هم مورد استفاده قرار می گیرد. در این مقاله به بررسی انواع فرش های ماشینی می پردازیم.
تقسیم بندی انواع فرش
فرش ها انواع مختلفی دارند و نسبت به کیفیت و خود تقسیم بندی می شوند.
۱- فرش های دستبافت
فرش های دستبافت یکی از انواع فرش های ارزشمند و قیمتی در جهان می باشد و این گونه فرش ها طرفداران بسیار زیادی در سراسر جهان دارد. فرش های دستبافت توسط افراد حرفه ای بافته می شود و پس از بافت، عملیات مختلفی مانند ریشه زنی، تثبیت رنگ و…. بر روی آن انجام می شود. فرش های دستبافت در طرح و نقش های مختلفی بافته می شوند و افراد نسبت به سلیقه خود می توانند طرح مورد نظر خود را انتخاب کنند. فرش های دستبافت نسبت به فرش های دیگر گران تر می باشد به دلیل این که ارزش بسیار بالایی نسبت به بقیه فرش ها دارد.
۲- فرش های ماشینی
فرش های ماشینی یکی از فرش هایی است که کاربرد های بسیار زیادی دارد و قیمت آن نسبتا منصفانه است و افراد می توانند نسبت به بودجه ی خود فرش مورد نظر خود را تهیه کنند. فرش های ماشینی نیز طرح های مختلفی دارند ولی تمامی مراحل بافت آن کاملا توسط دستگاه انجام می شود افراد در بافت آن هیچ کاری انجام نمی دهند. تنها معایب فرش های ماشینی این است که پس از اتمام بافت حدود یک الی دو ماه دچار پرز دهی می شود ولی عمر بسیاری بالایی دارند. نگهداری از فرش های ماشینی بسیار راحت و بی درد سر است.
۳- فرش های عتیقه
فرش های عتیقه جزء فرش های بسیار ارزشمند است و نگهداری آن ها باید به طور کاملا حرفه ای اصولی انجام شود تا بتوان فرش را به مدت طولانی نگهداری کرد. فرش های عتیقه معمولا در موزه ها و…نگهداری می شوند. برخی از فرش های عتیقه سن بسیار بالایی دارند ولی مقاومت اولیه خود را از دست داده اند. این گونه فرش ها را باید کاملا به نحوه ای نگهداری کرد دچار آسیب های احتمالی نشود.
۴- گلیم ها و قالیچه ها
گلیم ها و قالیچه ها یکی از انواع فرش ها می باشد. گلیم و قالیچه ها متراژ کمتری نسبت به فرش های دیگر دارد و در مکان هایی که فضای کمی وجود دارد از این گونه ها فرش ها استفاده می شود. گلیم ها و قالیچه در رنگ بندی و طرح های مختلفی در بازار ها وجود دارند و جنس آن ها می تواند هم دستبافت و هم ماشینی باشد.
انواع فرش ماشینی بر اساس جنس نخ خواب
همان طور که گفتیم جنس نخ فرش های ماشینی شامل نخ اکریلیک، پلی استر، بی سی اف می باشد.
نخ اکریلیک: در ارتباط با نخ اکریلیک باید گفت که از جمله پرطرفدارترین نخ در این صنعت می باشد که حتی علاوه بر صنعت فرش در صنعت پوشاک نیز از این نخ استفاده می شود. این نخ پر مصرف با توجه به الیاف و وزنی که دارد جایگزین پشم هم استفاده می شود و به صورت خام و یا اکرو و یا رنگی وجود دارد و این نخ از نظر ماندگاری و قوام در درجه ی بالایی قرار دارد و جنسی بسیار نرم دارد.
نخ پلی استر: حال در ارتباط با نخ پلی استر این گونه است که این نوع به علت شباهت زیادی که به فرش های دستباف دارند می توانند جایگزین خوبی باشند و از نظر قیمتی هم به صرفه تر هستند و از نظر شکل ظاهر و براقیت و نما مشابه فرش های ابریشمی و دستبافت هستند. الیاف پلی استر الیافی مصنوعی هستند که در کارخانجات مختلف تولید می شوند و دارای ویژگی های مطلوبی از جمله مقاومت در برابر ساییدگی، در برابر نور خورشید، مقاوم در برابر مواد شوینده می باشند.
نخ بی سی اف: نخ بعدی بی سی اف است که این نخ از نظر حجمی کمی بزرگ بوده و علاوه بر صنعت فرش در تولید روفرشی و نخ های کاموا و خامه قالی نقش دارد. این نخ در کارخانجات مخصوص از طریق ذوب پروپیلن تولید می شوند و از نظر قیمتی هم کمی مایین و مناسب هستند. این فرش ها ضخامتی مناسب دارند و میزان پرزدهی شان بسیار کم است.
فرش ماشینی پروپیلنی
این فرش ها با توجه به میزان پرزدهی بسیار کم بیش تر در انواع فرش های فانتزی کاربرد دارند و از نظر شست و شویی هم زیاد نباید شسته شوند چرا که این نوع از نخ فرش در برابر مواد شوینده مقاومتی کمی دارد و پس از شست و شوی مکرر فرم خود را از دست می دهند که همان به اصطلاح از سکه می افتند.
نکته ی دیگری که در ارتباط با فرش های نخ بی سی اف وجود دارد این است که در برابر حرارت ممکن است به سرعت ذوب شوند پس دقت در نگه داری این نوع از فرش ها بیش تر باید باشد.
فرش ماشینی از نوع اکریلیک
یکی از مناسب ترین نخ ها در صنعت فرش بافی ماشینی نخ اکریلیک است که این نخ با توجه به الیافی که دارد و البته قیمت مناسبش جایگزین اکثر فرش های دستبافت شده است و در انواع طرح های فرش و مدل ها تهیه می شود.
این نوع از نخ بسیار نرم هستند و مقاومتی عالی در برابر مواد شوینده و ساییدگی دارند به گونه ای که با شست و شوی مکرر آسیبی به آن ها وارد نمی شود و به همان شکل اولیه خود باقی می مانند.
نکته ی مثبت این نخ این است که نسبت به سایر نخ ها دیرتر آلودگی به خود می گیرد و کثیف می شود که این موضوع باعث می شود که ماندگاری بالایی داشته باشد و فرش به سرعت دچار آسیب و تعویض نشود. اما این نوع فرش ها در صورت استفاده در هفته اول پرزدهی دارند و چون مواد شیمیایی در نخ وجود دارد اشتغال پذیر هم هستند.
انواع فرش ماشینی پلی استری
فرش های ماشینی پلی استری جنس نخ و الیافی که دارند صنعتی هستند یعنی در صنعت تولید می شوند و به همین دلیل این نوع از نخ از مقاومت بالا و کافی برخوردار هستند و به همین سبب هم دارای ماندگاری طولانی می باشند. این نوع از فرش های ماشین اصلا پرز نمی دهند و اصلا رطوبتی به خود جذب نمی کنند که می تواتد از جمله ویژگی های خوب این فرش محسوب شود.
این نوع فرش ها حالت پفکی دارند که هم سبک هستند و هم نرم هستند اما نمی توان خیلی این فرش ها شست و در معرض مواد شوینده قرار داد. فرش های پلی استر در برابر دما های بالا مقاومتی نداشته و نخ آن نازک است. این فرش هم نکات مثبت دارد و هم منفی اما با این حال بیش تر مورد استفاده هستند و ظاهر و نمای زیبایی هم دارند.
جنس نایلونی
نوع دیگری از جنس نخ ها نایلونی یا پلی آمید هستند که ویژگی های خوبی هم دارند. شامل مصنوعی بودن نخ که باعث می شود ماندگاری و دوام بالایی داشته باشند و به راحتی از بین نروند، از نظر تنوع و رنگ در درجه ی بالایی قرار دارند و بسیاد متنوع هستند، آلودگی را دیر به خود می گیرند یعنی در برابر گرد و غبار مقاومت کافی دارند و سریع به خود نمی گیرند، رطوبت را به خود جذب نمی کند که این مورد باعث می شود فرش ماندگاری بالایی داشته باشد.
ویژگی دیگری که می توان از این فرش های نایلونی گفت در برابر فشار هایی که مبل می تواند به فرش وارد کند کند که امکان جا انداختن هم وجود دارد مقاوم هستند و به همان حالت اولیه هم باقی می مانند. حال با وجود مزایای کافی برای خرید این فرش ها معایبی هم دارند که در برابر نور خورشید اگر به مدت زیاد قرار بگیرند به حالت محو در می آیند که یعنی همان به اصطلاح رنگ پریده می شوند.
انواع فرش از نظر تراکم و شانه
فرش های از نظر طول عرضی اندازه هایی دارند که با عنوان شانه و تراکم بیان می شود که به گره هایی که در طول فرش وجود دارد نام تراکم را بیان می کنند و گره هایی در عرض فرش وجود دارد را شانه فرش می گویند.
از نظر تراکم و شانه فرش در انواع مختلفی وجود دارند که دارای ۷۰۰، ۱۰۰۰، ۱۲۰۰، ۱۵۰۰ شانه وجود دارد که هر کدام ویژگی های مخصوص به خود را دارند که در ادامه ی مقاله به آن می پردازیم.
هر چه شانه و تراکم فرش بیش تر باشد فرش جلوه ای زیبا تر و ظریف تر را دارد و از نظر قیمتی هم گران تر است اما ماندگاری بالایی دارد.
فرش ماشینی ۷۰۰ شانه
فرش ماشینی ۷۰۰ شانه سه نوع دارد:
نوع اول تراکم بین ۲۱۰۰ و ۳۰۰۰ است و جنس نخ آن کاملا آکریلیک می باشد که بسیار پرطرفدار و پر فروش است.
نوع دوم ۷۰۰ شانه ی تبدیلی است که تراکم حدود ۱۵۰۰ می باشد که در بعضی مواقع به عنوان فرش های اصلی فروخته می شوند پس باید آشنایی لازم با این فرش ها پیدا کرد تا به راحتی تشخیص داد یکی از ساده ترین روش تشخیص این است که تنوع و رنگ بندی بسیار محدودی دارد و به طور کلی در ۷ رنگ موجود است.
نوع سوم ۷۰۰ شانه که تراکم فرش حدود ۱۰۰۰ می باشد. فرش ۷۰۰ شانه از ظرافت زیادی برخوردار نیست اما تراکم بالا باعث شده تا مقاومت کافی داشته باشند اما به طور کلی خرید این نوع فرش که ظرافت کافی ندارد کاملا سلیقه ای می باشد و در تنوع بالایی هم قرار دارند.
فرش ماشینی ۱۰۰۰ شانه
فرش ماشینی ۱۰۰۰ شانه یعنی همان ۱۰۰۰ گره تعداد در فرش وجود دارد یا می توان گفت ۱۰۰۰ گره نخ خاب در عرض فرش است و تراکم آن معمولا بین ۳۰۰۰ می باشد که می توان گفت چیزی بین فرش های ۷۰۰۰ و ۱۰۰۰ شانه ای می باشد.
معمولا نقشه های شلوغ بر روی این فرش ها طراحی می شود و به منظور این فرش ها مناسب برای پذیرایی هستند و چون طراحی شلوغی دارند می توان گفت که تنوع بالایی هم خواهند داشت که باز این مدل و نوع هم کاملا سلیقه ای بوده و مشتری با توجه به نظر شخصی خود می تواند این نوع از فرش ها را تهیه کند.
دسته بندی فرش از نظر دستگاه بافنده
برای انواع فرش ها دستگاه های مختلفی وجود دارد که برای فرش های ماشینی از دستگاه hcp استفاده می شود که سرعت بسیار بالایی در تولید فرش های ماشینی دارند و چون کیفیت بالا است فرش با ظرافت کافی و پشتی آن کاملا یکدست تولید می شود.
دستگاه بعدی hcpx2 است که سرعت بسیار بالاتر بوده و توانایی تولید فرش هایی با نقش های کامپیوتری را دارد و به قدری کار را تمیز در می آورد که به فرش دستبافت شباهت دارد و در پشت کار فرش هم کاملا یکدست و بدون هیچ گونه نخ اضافه می باشد.
دستگاه بعدی دستگاه shonher است که بدون ایجاد صدا انواع طرح ها و نقش ها بر روی فرش پیاده می کند و فرش های ماشینی بسیار ریز بافت توسط این فرش انجام می شود و از نظر قیمتی هم کمی گران هستند.
دستگاه های دیگری هم موجود است، اما این سه مورد از معروف ترین و پر کاربرد ترین دستگاه ها هستند که در سطح کشور مورد استفاده است.
نکات شست و شوی انواع فرش های ماشینی
فرش های ماشینی اگر بخواهند شسته شوند اول باید به این موضوع توجه کرد که از چه جنسی هستند و سپس مطابق همان جنس مواد شوینده ی خاص و مخصوص تهیه شود و البته تشخیص این که آیا فرش خاصیت پس دادن رنگ و یا تداخل رنگ را دارد یا خیر هم از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که ممکن است پس از شست و شو فرش آسیب ببیند و فرد مجبور به تعویض آن شود.
برای شست و شو نیز اولین اقدام تشخیص آلودگی و انواع لکه و بعد استفاده از روش شست و شوی متناسب با همان است. اما با این حال بهتر است در قالی شویی ها انجام شود. چرا که دستگاه های مخصوص و مجهزی دارند و از همه مهم تر افراد مجربی هم در این زمینه فعالیت می کنند و می توانند انواع طرح های فرش ایرانی ها را بدون آسیب و مشکل، تمیز شسته و تحویل بدهند.
